سومرلر

[اؤزل آد]سومئرلر: سومرلر میلادان 5000 ایل اؤنجه بین النهرینه گلمیشلر و بؤیوک امپراتورلوق قورموشلار، سومرلرین اؤنملی شهرلریندن اوُر، اوُروک، ائرئخ، نیپور، کیش، لاقاش، لارساشهرلرینهاشاره ائتمک اوْلار، سومرلرین دؤنَمینده هله تک تانری لیق دینلری میدانا گلمه میشدی، و سومرلر اوْ بیری خلقلر کیمی (ایلام، هوری، کاسسی، اورارتو، …) بوُتپرست ایدیلر، سومرلریندینی بیر طرفدن اسکی تورک شامانیزم اینی و آیری طرفدن زرتوشت‘یزمین روٌشئی ملرینی و قایناقلارینی خاطرلادیر، سومرلرده هر شهرین مستقیل تانریجاسی اولدوغو حالدا بوتون - سومرلرین اوچٌ واحد تانری سی وارایدی 1-آنو: گؤی تانریسی. 2 بئل: یئرتانر یسی. 3-آآ: درین دره یییه سی، یئنهده سومرلرین بؤیوک رب النو علاریندان نه نه آدلی بیر ایلاهینی آد آپارماق اوْلار، آدلانیردی، چوخ عالیملرجه « پاتئسی » سومرلرین شهر بؤیوگو مصر، یونان، روم، مدنیت لری سومر مدنیتیندن تؤر همه دیر، سومرلرین بشریته وئردیگی ان اؤنَملی شئیلری بئیله سیرالاماق اولار: -1 بشریتین ایلک قانونلاری میلاددان 2600 ایل اؤنجه سومرلر قانونلار « آنا ایتیشوُ » طرفیندن یازیلمیش، اوُر شهری عدلیه سن دلری معامله و ارثلیک، هبه، « اورکاجینا کتیبه لری » ، مجموعه سی بوشانمایا عاید قانونلاری گؤست هریر. 2-شفاهی دانیشیق دیلینی یازیبلار و چیوی (میخی) الفباسینین اساسلارینی قویاراق بو خطین کشف اوْلماسیندا بؤیوک رول اوْیناییبلار. 3-طب، هئیأت و مختلف صنایع ده ایلک آددیم لاری آتیبلار. 4-گئجه گؤندوزو 24 ساعاتا و هرساعاتی 60 دقیق هیه وهردقیق هنی 60 ثانی هیه بؤلمک سومرلرین - یادگاریدیر. 5-دایره نی 360 درجه یه بؤلمک سومرلره عایددیر. 6 بیر سیرا مئتال لارین کشفی، اؤرنک اوچون آلومینیوم، قالوانیزه مادّ هلرین ایشلَتم هسی سومرلره عایددیر، سومرلر م ق 2015 جی ایلده ایلاملار طرفیندن آرادان گئتدیلر و بیر سیراسی آذربایجان یول ایله اوْرتاآسیایا قاییدیب و بیر سیراسی دا سام یلرین ایچینده اریدیلر؛ بو مطلبه اشاره ائتم هلی ییک سومر کلم هسی اَکدلرین طرفیندن بو قوما کی ائن گی (ر) دئییردیلر، kiengi (r) وئریلن آددیر و اولار اؤزلرینه آیدیندیرکی سومرلرین شامان دینینه ایناندیقلاری اوچون بو آدلا تانینیبلار و شامااینی سومرجه ده، دین بؤیوکلرینه دئییله رک بو کلمه سومرجه کؤکلو کلمه ساییلیر، بو کلمه بیر چوخ تورک ائللری آدی کیمی ار سؤز ایله دوز هل هرک شامان دینینه عاید اولان اینسانلارا اشارتدیر، جالیبدیرکی ار اکی سومرلرین اؤز آدلاریندا دا سوُمئرلریناصلی- ،« کیئنگ+ ار، کیئینگر، کینگر، کنگر » گؤزه دَییر آدلاریلا تورٌکلرین کنگر طایفاسی آدی آراسیندا بنزرلیک اینانیلمازدی و مسلما بوُ یؤنده درین آراشدیرما یارارلی اوْلاجاقدیر، البتده آراز اوْغلو اؤز کتابیندا سومرلرین گؤنئی طرفینده اوْلان بصره کؤرفزینه، کنگر خلیجی آدینی وئریبدیر.
(آذربایجان سؤزلوگو - 2013؛ اسماعیل جعفرلی)

- - - lug'atida - سومرلر so'zining - ma'nosi nima? - tili bo'limidagi سومرلر so'zi - tilidagi ma'noni yuqoridan o'qingiz mumkin. سومرلر boshqa tillarda ma'noni quyidagidan topishingiz mumkin.

- - - луғатида - سومرلر сўзининг - маъноси нима? - тили бўлимидаги سومرلر сўзи - тилидаги маънони юқоридан ўқингиз мумкин. سومرلر бошқа тилларда маънони қуйидагидан топишингиз мумкин.